Over zwart-wit denken
Ik heb moeite met mensen die zeggen dat ze bepaalde dingen nooit zullen doen. Het blijft ergens interessant dat die persoon beweert zichzelf zo goed te kennen om zulke harde uitspraken te kunnen doen, maar toch vind ik zoiets vooral heel beperkend. Je kunt nog zo goed weten wat je wel en niet leuk vindt, maar is het niet een beetje onrealistisch om te denken dat je je toekomstige zelf ook al kent? Hoe kun je er nou zeker van zijn dat je niet zult veranderen? Sterker nog, we veranderen continu en dat is juist goed.
Voor mij betekent verandering dat je leert en groeit van de dingen die je meemaakt en ervaart. Goed of slecht maakt eigenlijk niet uit. Soms heb je namelijk ervaringen die niet per se naar zijn, maar waarvan je wel zeker weet dat ze niet voor herhaling vatbaar zijn. Maar dan bestaat ook nog de mogelijkheid om prettig verrast te worden van iets waarvan je geen idee had dat je het fijn zou vinden.
Het is denk ik een combinatie van extreem content zijn en een gemis aan nieuwsgierigheid. Hierdoor blijven mensen hangen waar ze zijn, omdat ze het wel prima vinden, maar komen dus nooit achter hun volle potentie. Stel je voor dat je nooit meer iets ontdekt waarvan je nooit had geweten dat jij het leuk of mooi vindt. Er schuilt een soort arrogantie in denken dat je alles wat jij fijn vindt al hebt gezien en geprobeerd. Zonde, want de potentie om nieuwe dingen te blijven ontdekken is wat mij betreft al reden genoeg om elke nieuwe dag te omarmen.
Daarnaast heb ik ook moeite mensen die leven met hele zware oordelen over onderwerpen. Die zaken dus als goed of fout zien. De wereld is volgens hen zwart-wit, en bestaan er geen alternatieven voor alle ongeschreven regels. Dit gaat niet eens over de ergste dingen, maar ik heb het gevoel dat we steeds meer naar een wereld gaan waarin we elkaar sneller beoordelen. En ik ben zeker geen heilig boontje hierin; betrap mezelf namelijk vaak genoeg in een oordeel dat ik nét te snel vorm over een ander.
We leven, mede door social media en digitalisering, ook in een tijd waarin we vol worden gegooid met ‘mensenkennis’. Fout gedrag wordt al snel bestempeld als ‘toxic’ of gemarkeerd met een ‘red flag’. Door digitalisering zijn we namelijk sneller gaan leven, we zijn gewend geraakt aan een nieuwe vorm van efficiëntie en alle tijd die we winnen is ineens extra kostbaar. Dit komt natuurlijk ook doordat we omringt zijn door alsmaar toenemende prikkels.
Onze hersenen zijn niet gemaakt voor het huidige tijdperk, waarin notificaties, lichtjes en geluidjes je de hele dag om de oren vliegen. Ons hart is niet ingericht om honderden potentiële partners te kunnen beoordelen via een scherm tijdens een avondje swipen op de bank. En dan is het heel handig om snelle oordelen te gebruiken als filter door de jungle van prikkels en keuzes waar je mee geconfronteerd wordt. Met iedere melding heb je namelijk een nieuwe keuze, ga je je aandacht wel of niet geven aan datgeen wat zich aan je presenteert.
Hoeveel is je tijd eigenlijk waard? Is het inderdaad ook niet gewoon iemand te markeren met een rood vlaggetje en daar vervolgens geen aandacht meer aan te besteden? Hoeveel rode vlaggetjes kan iemand krijgen? En wie bepaalt er nou eigenlijk welk gedrag hoeveel vlaggetjes verdient? Krijg je er een als je iemand niet terugbelt? Voor dingen die je in het verleden hebt gedaan?
Nu kom ik dus weer terug bij het zwart-wit denken, voor mij komt het dus weer samen. Het voelt alsof we mensen te snel beoordelen met dit soort denkbeelden. Ik snap heel goed waar het vandaan komt, we willen namelijk geen energie en tijd verspillen aan mensen die onze tijd ook niet waard zijn. Maar ik vind het jammer als we onszelf kaderen en beperken tot gelimiteerde denkwijzen.
Goed of slecht bestaat niet losstaand, het gaat altijd om de context. En ja, gedrag is heel belangrijk, maar ook hierin gaat het om context en continuïteit. Ik zou zeggen, markeer de dingen die je ziet niet met een rode vlag, maar met een kleine aantekening. Zie je herhaling die je niet bevalt, kies dan wat je ermee doet. Maar om herhaling te kunnen zien moet je wel eerst iemand tijd gunnen om dat jou te kunnen laten zien.
Bonus van de week zorgt voor wat luchtigheid in al mijn geklaag:
